1945’de Erzincan’ın Kemaliye ilçesinde doğdu. İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü’nü 1968’de, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü 1969 yılında bitirdi. 1974 yılında doktora eğitimi için İngiltere’ye gitti. Edinburgh Üniversitesi’nde J.R. Walsh’ın danışmanlığında Tâcî-zâde Cafer Çelebi Dîvânı üzerine hazırladığı tezini 1977 yılında tamamladı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü’nde 1977’de başladığı öğretim üyeliğini 1990 yılına kadar sürdürdü. 1982 yılında Doçent, 1988’de Profesör oldu. 1990-2006 yılları arasında Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arşivcilik Bölümü Başkanlığını yürüttü. 1984-1995 yıllarında Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu üyeliği, 1992-1994 yıllarında Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Danışma Kurulu üyeliğinde bulunmuştur. 1995’de Türk Tarih Kurumu Bilim Kurulu üyesi olan İsmail E. Erünsal, 1991 yılında Türk Tarih Kurumu ödülüne, 2011 yılında da Türk kültürü alanındaki araştırma ve yayınları nedeniyle Elginkan Vakfı “Türk Kültürü Araştırma Ödülü”ne layık görülmüştür. Osmanlılarda Sahaflık ve Sahaflar eseriyle “Necip Fazıl 2014 Fikir Araştırma Ödülü”ne layık görüldü. 1983 yılında İstanbul’da kurulan TDV İslâm Ansiklopedisi Genel Müdürlüğü ve daha sonra TDV İslâm Araştırmaları Merkezi bünyesinde 44 cildi yayımlanmış olan TDV İslâm Ansiklopedisi’nin telif ve redaksiyon çalışmalarına katkıda bulunmuştur. Ansiklopediyi yayımlayan TDV İslâm Araştırmaları Merkezi’nin 1983-2015 yılları arasında yönetim kurulu üyeliğinde bulunmuştur. İSAM Kütüphanesi’nin ilmi danışmanlığını sürdürmektedir. Osmanlı dönemi Türk edebiyatı, kültür tarihi, kütüphanecilik ve arşivcilik alanlarında pek çok kitap ve makale kaleme almıştır.