Nurettin Topçu’nun vefatının 40. yılını vesile edinerek Dergâh Yayınları bünyesinde yapabileceğimiz işler arasında şimdilik iki yayın faaliyeti öne çıktı; bunlardan biri Hoca’nın doktora tezinin kendileri tarafından yapılan ama ancak 1998 yılında elimize geçen tercümesinin çevirimyazısını yayına hazırlamak ve eski harfli elyazısıyla birlikte basmak. İsyan Ahlâkı’nın bu neşri hazırlandı, üzerinde çalışıldı ve basıldı. Böylece Türk okuyucunun önüne biri müellif tarafından yapılan olmak üzere iki İsyan Ahlâkı tercümesi çıkmış oldu.

İkinci yayın faaliyeti tam koleksiyonuna nerede ise artık hiç tesadüf edilmeyen

Hareket dergisinin, bir başka deyişle Nurettin beyin adıyla, fikriyatıyla, mücadelesiyle aynileşmiş bu yayın organının 1966 öncesindeki bütün sayılarının tıpkıbasımlarını 2 cilt halinde neşretmek. Elinizdeki eser de bu niyet ve çabanın ürünü.

Bunların dışında ön çalışmaları başlayan asgari üç yayın faaliyetinde daha bulunmak istiyoruz. 1. Hoca’nın -iki tezi, felsefe grubu ders kitapları ve Reha hariç- bütün yazılarını kronolojik sıra ile ve ilk neşirlerini esas alarak, farklılıkları bir şekilde göstererek -hiç değilse bir defa ve mümkünse bir veya iki büyük cilt halinde- yayınlamak; 2. Nurettin Topçu Araştırmaları başlığıyla önü açık bir kitap yayınını başlatmak ve bugüne kadar yapılan-yayınlanan akademik çalışmaları, belki bazı deneme metinlerini bir araya getirmek; Hoca ile alakalı hatıra türü yazıları ve belki mektupları bu dizi içinde veya dışında ayrı bir kitap olarak neşretmek (bu dizinin ilk cildi hazır sayılır); 3. Elimizdeki görseller (fotoğraf, kartpostal, mektup, imzalı kitap, resmi evrak, not, kitap reklamı ve konferans yahut dergi afişi, gazete-dergi kupürü, yazıların müellifin kaleminden çıkma eski harfli orijinalleri vb.) üzerinden, vasıflı altyazılarla desteklenmiş, Hoca’nın biyografisi ve eserleriyle olabildiğince irtibatlandırılmış bir albüm vücuda getirmek.

*

Bugün artık daha açık olarak biliyoruz ki Nurettin Hoca’nın bir ömür boyu geliştirerek sürdürdüğü fikrî-felsefî inşası ve mücadelesi, 1934 yılında Paris’te tamamladığı doktora tezi İsyan Ahlâkı ile sağlam bir şekilde teşekkül etmişti. Fakat Şubat 1939’da, kendisi sürgün olarak İzmir Lisesi’nde öğretmenlik yaparken İstanbul’da çıkarmaya başladığı Hareket dergisi bu fikrin ve felsefenin Türkiye’ye nasıl, hangi önceliklerle, ne türden tashih, tadil ve sıçramalarla, hangi mücadele biçimleriyle, nasıl bir dil ve üslupla, milliyetçi-muhafazakâr-mütedeyyin kesimle hangi benzerlik ve farklılıklarla intikal ettiği açısından çok önemlidir. Daha ilk sayıdaki “Rönesans hareketleri”, ikinci sayıdaki “Asrımızın hareket adamları” yahut üçüncü sayıdaki “Siyaset ve mes’uliyet: Vazife adamı-Kalp adamı” yazıları bize bir azmin ve kararlılığın, felsefî temelleri olan bir düşüncenin, Türkiye’yi merkeze alarak fakat dünyada olup bitenleri de gözeten bir programın ve bir hissiyatın ve aşkın kuvvetli haberlerini, işaretlerini verir. Bu haber ve işaretler 1939 Türkiyesi’nde başka yayın organlarında da tesadüf edilebilecek türden değildir. (Hemen hatırlatalım, Nurettin Hoca’nın en önemli eserlerinden biri olan Yarınki Türkiye [ilk baskısı 1961, 230 s.] büyük ölçüde bu ilk dönem Hareket’lerindeki yazılarından oluşmaktadır).

Bir dergi elbette sadece kurucusu ve başyazarından, onun yazı ve fikirlerinden ibaret değildir. Derginin etrafında bir de dar veya geniş bir insan unsuru teşekkül eder ve fikriyatının yayılma alanı, sesinin ulaştığı bölgeler olarak bir çevresi oluşur. Kurucu kişinin yanına hangi insanları davet ettiği, fikirdaş ve/ya yoldaş olarak kimleri tercih etiği, tesadüflerle yanına kimlerin, ne zaman gelip katıldığı, bunların karşılıklı etkileşimleri, derginin yetiştirdiği genç nesil ve bunların daha sonraki fikir ve sanat hayatlarına nasıl devam ettikleri de bir derginin hayatı, tarihi, ruhu ve fikriyatı açısından önemlidir. Derginin tarihinden bağımsız olarak düşünce tarihi açısından da önemlidir. Onun için dergi koleksiyonu ve buradaki yazılar Nurettin bey başta olmak üzere birçok insanın biyografisi ve düşünce dünyasının takibi açısından birinci derece önem arzetmektedir.

Bu sebeple 1939-1953 yılları arasında yayınlanan Hareket dergilerinin tamamının tıpkıbasımlarını hayli kullanışlı bir indeksle birlikte sunuyoruz. Çünkü vasıflı hazırlanmış bir dergi/süreli yayın indeksi bize bu bakımdan hem kronolojik akış hem çevre hem de muhteva hakkında bir iskelet sunar, yoğunlukları, yazıların müellif ve mütercimlere dağılımlarını, iniş çıkışları, yeni katılımları, muhatap kitle, destek grupları, bulduğu karşılık ve tenkitleri takip için bir zemin hazırlar.

*

Buradan yaptıklarımıza intikal edebiliriz:

1. Hareket dergisi Nurettin Hoca’nın sağlığında son büyük ve uzun ömürlü çıkışını Ocak 1966’da ve Ezel Erverdi’nin özel gayretleriyle başlatacaktır. Mart 1977 tarihli 115. sayı bu devrin son dergisidir. Elinizdeki iki ciltte tıpkıbasımlarını bulacağınız Hareket sayıları 1966 öncesinde çıkan bütün sayıları ihtiva etmektedir: Birinci devreden 12 sayı (Şubat 1939-Mayıs 1943), ikinci devreden 28 sayı (Mart 1947-Haziran 1949), üçüncü devreden 7 sayı (Aralık 1952-Haziran 1953), toplam 47 sayı. Bu dergilerin taramaları, devrin kâğıt ve baskı kaliteleri ve problemleri hesaba katıldığından mümkün olan en iyi evsafa sahip nüshaları bulunarak yapılmış ve sayfa düzeni açısından zaruri olan küçük tasarruflar hariç orijinal ebatlarına riayet edilmiştir. (Tarama ve renk ayarları konusunda büyük emekleri geçen Yusuf Ünal ve Süleyman Serin’e hususi teşekkür borcumuzu eda etmek isterim).

Kullanım kolaylığı sağlamak için dergilerin orijinal sayfa numaralarının yanında bu baskı için her iki ciltte de birbirini takip eden yeni sayfa numaraları da konmuştur. Kaynak göstermek sözkonusu olduğunda ikisi de kullanılabilir.

2. Derginin bu sayılarının teferruatlı indeksi tanımayı ve istifadeyi hayli kolaylaştıracak vasıflara sahiptir. Bu titiz indeks çalışmasını yapmak için konuşup yardımlaştığımız Yusuf Ünal zaten bir müddettir Türkiye’de dinî neşriyat ve dinî muhtevalı dergiler konusunda birlikte çalıştığımız, indeks denemeleri yaptığımız bir arkadaşımızdır. Neler yaptığını indeks çalışmasının başında anlattığı için onları tekrar etmiyorum. Yusuf’a bu titiz gayreti için de müteşekkirim.

3. Bu sunuş yazısından sonra sizi iki metin karşılayacak. Bunlar Hareket dergisinin babası Nurettin Hoca’nın 1966 ve 1969 yıllarında derginin ruhu, fikriyatı ve mücadelesi hakkında yazdığı iki önemli yazıdır: “Hareket’in sakladığı sır” (Hareket, I/1, Ocak 1966. “Hareket” imzasıyla, derginin yeniden çıkış yazısı) ve “Hareket’in otuz yılı” (Hareket, IV/37, Ocak 1969. Hareket’in 30. yılı vesilesiyle Başyazı).

*

Sizleri Hareket dergisinin eski fakat canlı, bereketli sayılarıyla başbaşa bırakırken onlara ruh ve hayatiyet veren kurucu ve müdir fikir Nurettin Topçu Hoca’yı rahmet ve minnetle yâd ediyoruz.

Yüce Allah onu rahmet deryalarında ağırlasın.

Bulgurlu, 26 Ekim 2015 İsmail Kara