“Smith'in kitabı karşılaştırmalı dinler tarihi çalışan herkes için zorunlu okumadır.”

Talal Asad

W.C. Smith’in 1963’te yayımlandığında büyük tartışmalar yaratmış ve günümüz din bilimlerini şekillendirmiş çalışması Dinin Anlamı ve Sonu, modernitenin en tartışmalı kavramlarından “din”i tasfiye etmeyi amaçlar. ‘Din’in sonu gelmelidir, çünkü modernitenin anladığı şekliyle din, şeyleşmiştir, özcü bir tanımla tek bir şeye indirgenmiş ve yaşamdan koparılmıştır. Smith, Aydınlanma sonrası Batı’nın epistemolojik savaşlarından doğan “din” kavramının yaşanılan dinin canlı, somut, toplumsalla içiçe geçmiş varoluşunu kavramaktan ne kadar uzak olduğunu gösterir. Batı’nın modern dönemdeki en önemli ihracat kalemlerinden seküler milliyetçiliğin tüm dünyada yol açtığı laiklik savaşlarının kökenini bu uyuşmazlıkta bulur. İslam’a özel bir yer verdiği bu incelemesiyle Smith tarihsel tecrübe birikimi sahaları olarak gelenekleri merkeze alan yeni bir yaklaşım geliştirir.

McGill Üniversitesi’ni İslam çalışmalarında uluslararası bir merkez haline getiren ve sonrasında Harvard Üniversitesi’nde “Dünya Dinleri İncelemeleri Merkezi”ni yöneten Wilfred Cantwell Smith’in bu klasik çalışması sonunda Türkçe’de.